پیشینه جغرافیایی
چناران از شهرهای استان خراسان رضوی در فاصله ۵۰کیلومتری شمال غربی مشهد واقع شدهاست. آب و هوای آن در تابستان گرم و در زمستان سرد میباشد. تنوع گونههای قومی ساکن در این شهرستان شامل کرد، فارس، ترک، خاوری میباشد. از محصولات عمده کشاورزی این شهرستان سیب، گندم، چغندر و ذرت را میتوان نام برد. چناران به شکل جدید در دهه ۱۳۳۰ پس از ساخته شدن کارخانه قند چناران و بر گرد آن شکل گرفت. پیش از آن، ناحیه چناران بیشتر به نام رادکان شناخته میشد. رادکان که یکی از قریههای توس قدیم بوده امروزه بخشی از شهرستان چناران است.
شهرستان چناران با3350 کیلومترمربع وسعت در 75کیلومتری شمال غرب مشهد واقع شده است. این منطقه در محدوده دامنههای جنوبی رشته کوه هزارمسجد قرار گرفته است. رشته کوه هزار مسجد در شمال، رشته کوه بینالود در جنوب دشت چناران واقع شده و از برکت فراوانی آبریز رشته کوههای مذکور سرزمینی آباد و حاصلخیز می باشد. شهرستان چناران از شمال و شمال غربی و شرقی به شهرستان های درگز و قوچان، از شرق به شهرستان کلات، از جنوب به شهرستان مشهد و از جنوب غربی و غرب به شهرستان نیشابور محدود گردیده است. این شهرستان دارای دو بخش مرکزی و گلبهار و 5 دهستان بقمچ، چناران، رادکان، بیزکی و گلمکان می باشد.
پیشینه تاریخی
شهرستان چناران که تا سال های اخیر بخشی از شهرستان مشهد به شمار می رفت در دره کشف رود و یا میانه دشت حاصل خیز مشهد قرار دارد. وقایع تاریخی آن را باید در البالی تاریخ مشهد جست ولی در گذشته دور منطقه چناران سرنوشت جداگانه ای از شهر مشهد داشت. مطالعات باستانشناسی نشان می دهد که منطقه چناران در شمار نخستین مناطق مسکونی اقوام متمدن در دشت مشهد می باشد. زیستگاههای هفت هزار ساله در منطقه رادکان مبنای اهمیت و استعداد آن منطقه در دورانهای مختلف پیش از تاریخ می باشد. از نوشتههای مورخان اسلامی چنین بر می آید که در نخستین سدههای اسلامی ناحیه طوس چهار شهر مهم به نامهای رادکان، طابران، بزدغور و نوقان داشته است که اهمیت رادکان که بعداً به چناران تبدیل شد در سرسبزی چمنزارش بوده که پادشاهان در لشکر کشتیهای خود اغلب در این محل اردو می زدند.
بر اساس بررسی های باستانشناسان در دشت چناران و بخصوص در تپه باستانی قیاس آباد و کشف سفالینههای دست ساز با خمیر قرمز و لعاب آلویی و نقوش هندسی سیاه رنگ سابقه سکونت آدمی و زیستگاهی این منطقه را به تمدن محصور در جنوب ترکمنستان در شمال خراسان منسوب می نماید که از هزاره پنجم تا اواخر هزاره سوم قبل از میلاد تاریخگذاری شده است. چناران با عنایت به موقعیت جغرافیایی خود همواره سرزمینی آباد و حاصلخیز بوده است و از شهرهای کهن سال آن شهر رادکان از اهمیت بسزایی برخوردار می باشد. رادکان تا پیش از حمله مغولان یکی از شهرهای مهم ناحیه توس به شمار می آمده و بتدریج از شهری آباد به شکارگاهی برای حکام مغول بدل گشت و رفته رفته متروک ماند. به نقل مولف مطلعالشمس، رادکان در سال 1162هـ.ق مورد توجه رضاقلی میرزا پسر نادرشاه افشار قرار گرفته و قلعهای بزرگ خشت و گلی با یازده برج در آنجا ساخته شد که مسجد جامع رادکان در میانه آن قرار گرفته است .
برج تاریخی رادکان